کودک جزيي از جامعه انساني شهرنشين است و توجه به او از قوانین شهرنشيني است. با اين حال گويا اين قسمت از جامعه در شهرهاي ما خیلی جدي گرفته نمي شوند. مگر به مناسبت روز جهاني کودک آن هم با پخش کردن چند کارتون. از آموزش اصول شهروندي گرفته تا رعايت ضوابط استاندارد محيط هاي خاص آنها. چند مدرسه يا مهد کودک را می شناسید که با شرايط جسمي کاربر آن يعني کودک همخواني داشته باشد؟
……………………………………………………………………………………
ضوابط مهد کودک سازي:
شوراي عالي معماري و شهرسازي سال پیش ضوابطي را براي طراحي مهد کودک تصويب کرد.
شايد اين تنها ضابطه موجود از سوي متوليان امر ساختمان براي ساخت مهد کودک به عنوان فضاي مخصوص کودکان باشد. گویا اين که بر اين ضابطه نيز نقدهاي فراواني وارد است، با اين حال همين ضوابط ناقص نيز اغلب دیده گرفته نمیشود. چه بيشتر مهدکودک ها، خانه هاي قديمي هستند که تنها با رنگ کردن و چسبانیدن چند نقاشي به در و ديوار انها را تغيير کابري می دهند.
در اين ضابطه که با نام ضوابط طراحي معماري مهد کودک نام گذاری مي شود، آمده است،« اجراي مصوبه حاضر و پيوست آن در همه ی طرح هاي آینده و در دست تهيه انواع مهد کودک اعم از دولتي ، خصوصي و خود کفا از اين تاريخ ( 14/2/1383) در سرار کشور ضروری بوده و همه ی مراجع مسئول تهيه، بررسي و تصويب و اجراي طرح هاي مهد کودک وظیفه دارند در مراحل گوناگون تصويب ، صدور پروانه ونظارت بر اجرا ضوابط مذکور را رعايت کنند.»
با اين همه از تصويب ضوابط طراحي مهد کودک تااکنون رویداد خاصي در زمينه ساخت مهد کودک اتفاق نیوفتاده است.هر چند بندها ي اين مصوبه چندان با شرايط کودکان منطبق نیست.
در زمان قبل از نکات قابل ملاحظه در مکانيابي ساختمان مهدکودک ، ضوابط ديگري نيز بايد در خود ساختمان در نظر گرفته شود.
براي مثال مسير حرکت کودک از خارج ساختمان تا داخل و داخل ساختمان نبايد اختلاف سطح داشته باشد.
استفاده از اشيا تيز و برنده در محوطه سازي و فضاسازي مهدکودک درست نيست.سطل هاي جمع آوري و تفکيک زباله بايد از لحاظ ترشح و نفوذ زباله کنترل شود و از دسترس کودکان دور بماند.
طراحي فضاي باز بايد به نحوی باشد که در خانواده ها احساس نگراني به وجود نیاورد. عناصر محيط بايد به گونه ای طراحي شود که احتمال بالا رفتن کودک از او سلب شود.
طراحي ورودي براي کنترل دماي داخل و خارج و تميز کردن کفش ها لازم است.
دستگيره در ورودي که در حالت معمول در ارتفاع يک متر طراحي مي شود.
در مهدکودک از سمت داخل بايد ارتفاع بيش از يک متر و 50 سانتيمتر داشته باشد. تا کودک نتواند آن را بگشاید.
در طراحي ساختمان مهدکودک بايد سه بخش مورد توجه قرار گيرد.
- قسمت کودک
- قسمت کارکنان
- قسمت والدين.
در طراحي مهد کودک ، توجه به فضاي کارکنان و مديريت مهدکودک و جداسازی فضاهاي استراحت ، کاري ، بهداشتي و کارکنان و جلوگيري از تداخل اين فضاها با فضاي کودکان اهميت دارد.
فضاها بايد با توجه به وسعت برنامه ها و تعداد کارکنان طراحي شوند.
فضاي انتظار نيز بايد در طراحي مهدکودک لحاظ گردد.اين فضا بايد در کنار ورودي و بخش مديريت ساختمان قرار گيرد. در اين فضا بايد وسايل اندکي براي سرگرمي کودکان وجود داشته باشد.
طراحي اتاق کودک باید با روحيه کودکان مطابقت داشته باشد و بايد به گونه ای طراحي شود که تا مدرسه رفتن کوک استفاده شود بنابراین در طراحي فضاهاي کودکان , شناخت کودک اهميتي خاص پیدا میکند.و از آنجایي که کودکان دنياي تخيلي خاص خود را دارند , خیلی از آن ها, دنيا را آنطور که بايد باشد تجسم مي کنند , نه انگونه که هست.و همين امر باعث ميشود محيط کودکان آن فضائي نباشد که معمار بدون شناخت , آن را طراحي مي کند.
آنگونه که وقتي معماري بر نمود هاي سنتي زندگي از طريق تفاوتهاي مفهومي اثر مي گذارد , بر خوردهايي بیان مي شود که پیش از آن بطور کامل پنهان بودند و اين گونه است که مشخص مي شوند.شکل کلي فضاي معماري کودکان از عناصري منحصر بفرد , برجسته و آنچه بر انگيزنده احساسات او است , سرچشمه مي گيرد.
اشکال خالص هندسي رفتار ادراکي کودک را مورد توجه قرار مي دهند و اجازه نمي دهند تا مفاهيم گوناگون در جزئيات تصوري کودکانه مدفون بماند.نقاشيهاي کودکان نشان ميدهد که کودکان در تصوراتشان , فضا را چگونه مي بينند.آنها بطور دقيق و کامل , ( بعنوان کاربر ) فضا را قبول کرده و آن را با جزئيات در ترسيماتشان بيان مي کنند , که خود مايه تعجب است.کودکان معمولآ دوست دارند در مورد اينکه که اتاقشان چگونه ديده ميشود , بحث کنند.آنها اظهارات مهمي مي نمايندو نظراتي در باره رنگ اتاق و ديوارها و مبلمان مناسب خود را بيان مي کنند و ميخواهند در مورد آنها تصميم پذيري شود.بدينگونه کودکان فرضيه طراحان را قطعي خواهند کرد.اين فرضيه اساس طراحي خواهد بود که تصور کودکانه , اشکال معماري و شاخص مخصوص به خود را بر مي انگيزد , مثل آنچه که , اينگونه توسط کودک بيان مي شود : شبيه به ماهي است , سر و چشم دارد , مثل قايق است اما بدون پارو.اتاق کودک قلمروئي مخصوص به آنان است.آنجا براي آنان همچون جهان بزرگ تصور مي شود.
آن ها در آنجا به موسيقي گوش میکنند , بازي مي کنند , در روياهاي خود غرق میشوند, کتاب مي خوانند و…… از اين طریق کودک هواره در حال جنبش است و دوست دارد کنجکاوي را همراه با بازي در دنياي خود داشته باشد , بنابراين محيط اطرافش بايد مطابق با فعل و انفعال درون کودک باشد و حواس و حس کنجکاوي او را بر انگيزد. از اين رو بهترين فضا ها جهت کودکان باید , رنگارنگ , جاذب , پر مشغله و منظم , پر نشات ولي با اين حال آرام بخش و در عين حال بي خطر باشد.
قياس و مبلمان :
طراحي فضا ي منطبق با شرايط کودکان به طور کامل بستگي به اگاهی کافي از ويژگي هاي رشد آنان دارد.ویژگی های جسمي و رواني کودکان در مراحل گوناگون رشد , اساس برنامه ريزي فضا و طراحي براي آنان میباشد.اندازه ميز و صندلي , کمد هاي اسباب بازي و نيز ارتفاع مناسب دستگيره درها , دستشوئي ها , شير ها و .. الزامی است.اگر فضا و عناصر آن متناسب با اندازه هاي کودکان باشد , آن ها به سادگي مي توانند از فضا ها و وسايل مربوط به خود بهره ببرند.قطعات متنوع مبلمان , نيمکت , ميز و صندلي , تابلوها , قفسه ها و غيرهاي که با مقياس و در حد و اندازه آنان ایجاد مي شود , اغلب براي هر بازي شکل خاصی به خود مي گيرند.