تفاوت معماري كليسا و مسجد
كليسا از لحاظ لغوي:
واژه كليسا از واژه يوناني اكلسيا گرفته شده است . به معني جماعت و محل جمع شدن مومنان مي باشد جماعتي که با همدیگر هدف مشتركي دارند و هدف مشترک آنها پرستش خداوند است.
……………………………………………………………………………………
ويژگي كليساهاي ارمني
- مهمترين ويژگي كليساهاي ارمني گنبد مخروطي شكل آنهاست.
- در جهت شرقي –غربي ساخته شده اند.
- محراب در بخش شرقي قرار دارد.
- محراب از صحن داخل كليسا مرتفع تر است.
- راه ورود به محراب دو رديف پلكان است.
- معمولاكليساي ارمني ،الگوي چليپاي گرد و جمع شده داشت.
- يك گنبد خانه در كانون با چهار چفته يا صفه در چهار سو
- صليبي شكل اند.
مقايسه مسجد و كليسا از لحاظ كاربري،جايگاهي:
در كليسا و مساجد در زمان گذشته اين مكان فقط برای عبادت مورد استفاده قرار نمیگرفته است و مركز سياسي ،اجتماعي بوده است. تصميمات مهم در اين محل ها گرفته مي شده است.
محراب در مساجد:
در مساجد به قسمتي از ديواركه فرو رفته و داراي شكل كماني و تزئينات زیاد همراه است محراب گفته مي‌شود در مسجد ها محراب حتما نیاز مطلق نیست.اگر چه در آموزه هاي ديني داراي جايگاهي منحصراً معنوي نبوده و بيشتر به عنوان پايگاهي براي پاسخگويي به غالب نيازهاي مسلمانان بوده است ، به کمتر زماني با روحي که از لطافت ايمان و جذبه حضور درآميخته بود به زيباترين بناي اسلامي مبدل شد.
محراب در كليسا:
محراب در مسيحيت و كليسا نماد حضور خدا است. محراب قرباني شدن مسيح را بياد مي‌آورد و پله‌هاي محراب نماد حركت ملكوتي و بالا رفتن روحاني به سمت مسيح است معمولاً محراب توسط يك ريل از فضا صحن جدا مي‌شود كه در اصطلاح به آن مكان جايگاه مقدس گفته مي‌شود.
صحن در مساجد:
صحن يا حياط در مسجد جزء عناصر مهم معماری ميباشد و تأثير مسجد بر بيننده مستقيماً از اين فضا ميباشد.
صحن در كليسا:
صحن در اين مكان به‌صورت سرپوشيده است و بزرگترين اتاق از اين مجموعه كه مردم براي عبادت در اين مكان حضور می یابند. به شکلی كه خود مسيحيت اين فضا را به كشتي تشبيه کرده است.
مناره در مساجد:
مناره در جهت دعوت مسلمانان به نماز و نشانه حركت انسان به سوي ملكوت ميباشد و جزء زيبايي های مساجد است.
ناقوس در كليسا:
ناقوسها براي مسيحيان همان نماد را دارا ميباشد كه مناره براي ما مسلمانان است. ناقوسها نماد حركت انسان به سوي رستاخيز است و برجهاي ناقوس بعنوان مکان امن جهت برقراري آرامش نام برده مي‌شوند.
هشتي يا ورودي در مساجد
براي ورود به حياط و دسترسي به تمام قسمت های مسجد بايد از ورودي يا همان هشتي بگذریم. معمولاً با هشتي به فضاها- شبستانها- حياط اصلي، رواقها و..ميرسیم. هشتي‌ها در حقیقت همان دالان مي‌باشند و ورودي را به‌طور جداگانه تعريف مي‌كنند.
هشتي يا وردودي در كليسا:
هشتي يك اتاق انتقالي در كليسا به حساب می اید. اين فضا مقدمه‌اي براي ورود به فضاي مقدس به شمار می اید. در اين مكان فرد را جهت رسيدن به خالص شدن براي ورود به كليسا آماده میکند.
پس همان‌گونه كه گفته شد در اين دو مكان مقدس مذهبي عناصري وجود دارد كه از لحاظ نام به يكديگر شبيه و نزديك هستند در حالي‌كه از نظر كاربري و عملكرد اختلاف هایی داشتند. و اين تفاوتها هر كدام بر جنبه روحاني فضاها تأثيرهایی گوناگون گذاشته كه داراي اهميت ویژه ای است تزئينات(رنگ و نقش) در مساجد.
در مساجد بيشتر نقش و نگارها و تزیین کاری بر مضامين گياهي استوار است و گاهي با پيكرهاي آدمي و حيواني در آميخته مي‌شود كه در نقش و نگار پيچكها برگها و ساقه‌ها گم مي‌شود. و اين نقوش پيچ و خم‌دار الگويي به وجود مي‌آورند كه سراسر يك سطح را مي‌پوشاند. رابطه يك شكل با شكل ديگر در هنر اسلامي از كل آن نقش و نگار يا طرح مهمتر است.
شيوه‌هاي تزئيني كار شده در مساجد اسلامي روي چوب، كاشي، گچ‌بري از فراوان ترين تزئينات بوده است وسنگ‌تراشي بسيار محدود ديده مي‌شود.
يكي از تزئينات در معماري اسلامي هنر خطاطي با عنوان متون عربي كه عمدتاً قرآني است ميباشد.
بیشتر در این مکان ها از ابی و ابی فیروزه ای استفاده میشود. اين رنگها به خصوص آبي فيروزه‌اي كه در سرتاسر فضاها دیده میشود براي مسلمانان سمبلی از آرامش، تعريف آسمان و فضاي روحاني وملكوتي است. اين فضاها و رنگها با نورپردازي‌هايي كه مي‌تواند وجود داشته باشد قدرت آرامش‌دهي را به بيننده انتقال می دهد و در مساجد به شيشه‌ها ونورگيرها هيچ‌گونه رنگ مصنوعي داده نمي‌شود.درمساجد براي تزئينات احكام ویژه ای وجود دارد.نبايد از تزئينات طراحي به سبك غربي يا ضدمذهبي استفاده شود.طرح‌ها بايد ساده و از تزئينات قیمتی جلوگيري كرد.تزئينات و نوشته‌هاي خطي بايد حتی الامكان با خطوط قرآني يا اسماع‌جلاله باشد.
تزئينات(رنگ و نقش) در كليسا:
در كليسا بيشتر نقش‌ها بر اساس اعتقادات و باورهاي مردم ميباشد اين نقش‌ها نمايانگر بهشت و جهنم و دوران زندگي مسيح ميباشد. هر شكل و رنگ در كليسا براي مسيحيان تعريف و نشانه ویژه ای دارد.
نماد فاخته يا كبوتر:
پنجره ای به رنگ زرد كه به شكل فاخته و تمثيلي از روح‌مقدس است و با 12 شعاع نوراني نشانگر 12 حواري عيسي كه اين 12 شعاع نوراني نشانه لطف و عنايت الهي است
پنجره‌هاي سه بخشي
بخش اول خداي پدر:
ستاره شش‌پر داود در اين بخش سمبلی از شش روز خلقت به وسیله ی خدا ميباشد
بخش دوم خدا ي پسر:
نمايش عروج مسيح كه مهمترين بخش است.
بخش سوم روح‌القدس:
كه نماد ویژه اين بخش همان فاخته است.
پنجره مصائب عيسي‌مسيح:
نمايانگر مشکلاتی است كه عيسي در زندگي خود تحمل کرده است و عکس هایی از رستاخيز او به نمايش درمي‌آورد. مسيحيان به اين امر اعتقاد دارند كه مسيح سه روز بعد از به صليب كشيدن سر از خاك بیرون می اورد كه اين روز عيد پاك آنان است و اين پنجره نمادي از عيد پاك يا قيام مسيح است.
پنجره گل سرخ:
اين پنجره در ديوار غربي كليساها است و باز هم نمادي از رستاخيز ميباشد. نور وسط نمادي از مسيح است كه كانون قرار دارد و بقيه نورها نماد فرستادگان، حواريون، انجيل‌نويسان، و فرشتگان است.
نتيجه‌گيري:
با بررسي و مقايسه در فرم و تزئينات اماكن مذهبي به اين هدف مي‌توان رسيد كه با وجود اختلاف های زيادي كه در تزئينات و فرم معماري وجود دارد هر دو مكان داراي يك بعد روحاني بوده و بايد بدانيم كه تزئينات اماكن تأثيرات روحاني آن مكان را کاهش نمیدهد و اين تزئينات بيشتر جنبة سمبلیک داشته كه اين اغراق در تزئينات كليسا بيشتر به چشم میخورد در حالي‌كه مساجد با تمام سادگي خود از مرتبه عرفاني و روحاني بالاتري برخوردار است و اين سادگي به كليساهاي ساخت جديد نيز كشيده میشود.