فلسفه ی بهسازی و تقویت ساختمان ها:
می دانیم که برای هر ساخمان و سازه ان ,در موقع طراحی یک سطح وظیفه در نظر گرفته میشود که متضمن حداقل شرایط قابلیت بهره برداری از ان است و معمولا برای اینکه با اندک نوسان شرایط,ساختمان و سازه ان به پایین تر از سطح وظیفه تنزل نکند و غیر قابل بهره برداری نشود,در طراحی انها یک حاشیه ایمنی مناسب در نظر میگیرند ,یعنی سطح طراحی را بالاتر از سطح وظیفه اختیار کرده و ساختمان و سازه انرا چنان طراحی می نمایند که در مواقع ضروری بتوانند وظایف کمی سنگین تر را نیز بدون تحمل خسارت و یا با تحمل خساراتی ناچیز به انجام برسانند.
……………………………………………………………………………………
این حاشیه ایمنی ممکن است بتدریج بر اثر پیر شدن مصالح و سوانح و اتفاقات باریکتر شده و سازه فروپایگی پیدا کند,در این صورت معمولا با توسل به بهسازی ,حاشیه ایمنی را به وضع مطلوب میرسانند.
گاه ممکن است سازه پیر نشده و اسیبی ندیده باشد ولی از ان توقع انجام وظیفه سنگین تری را داشته باشند که در این صورت نیز مسئله ی بهسازی مطرح میشود.
به بیانی دیگر:
عمر مفید فنی ساختمان ممکن است به دلیل فرسودگی یا خورده شدن تدریجی مصالح مصرف شده در ان یا بر اثر حوادث و سوانحی نظیر انفجار ,اتش سوزی یا زلزله,که به تقلیل قابل ملاحظه یا از بین رفتن حاشیه ایمنی منجر میشوند,به پایان رسیده و تخریب و بازسازی ان ضرورت یابد.
عمر مفید اقتصادی ساختمان ممکن است به دلیل دگرگون شدن نیاز های زیستی بهره برداری کنندگان از ان,یا به علت تغییر شرایط محیط,نظیر شرایط ناشی از گسترش شهر و مزاحمتی که ساختمان در مقابل این گسترش ایجاد می نمایند,یا براثر تغییر شرایط کار وروش و وسایل تولید,یا به دلیل تغییر ساختار و گردشکار یک سازمان اداری,اموزشی وبهداشتی در نتیجه به کار گرفتن دستگاه های الکترونیکی و غیره خاتمه یافته و تخریب و جانشین کردن ان را ایجاب نماید.
اما باتوجه به اینکه:
- تخریب ساختمان وجمع اوری,حمل و انبار کردن نخاله حاصل از ان کاری است پر هزینه که باعث اتلاف مصالح و مصرف مقداری وقت و انرژی میشود.
- گرد و خاک و سرو صدای حاصل از تخریب ,به صورت کوتاه مدت ,وانباشتن نخاله و اوار حاصل از تخریب ,به طور دراز مدت,اثر سوء بر محیط زیست میگذارد.
- ساختن ساختمان جانشین مستلزم تهیه و کاربرد مصالح و این خود مستلزم صرف وقت,انرژی و هزینه است.
- تامین مصالح,منابع انرژی و فضاهای کره خالی ما محدود و معین بوده و قابل افزایش و بهره برداری بی حد و حصر نیستند و باید حتی المقدور محافظت شده و با احساس مسئولیت در مقابل نسل های اینده مورد استفاده قرار گیرند,سعی میشود تا انجا که میسر است,از تخریب ساختمان ها احتراز گردد و معمولا عمر مفید فنی ساختمان ها را از طریق بهسازی ,یعنی ترمیم,تعمیر یا تقویت افزایش داه و تخریب و جانشینی ساختمان را به تعویق اندازد.برای افزایش عمر مفید اقتصادی ساختمان ها نیز از دیر باز ,با جابجا کردن و حذفو تعویض تیغه های جدا گر و دیوار های غیر باربر کوششهای موفقی به عمل امده و امروز با جهت گیری به سوی ساختمان های پیش ساخته قابل پیاده کردن قدمی بسیار پر اهمیت در جلوگیری از تخریب ساختمان ها به دلیل خاتمه یافتن عمر مفید اقتصادی انها,برداشته شده است.
به طور کلی,با در نظر گرفتن تبعات تخریب و باز سازی ساختمان ها,میتوان به عنوان یک اصل کلی پذیرفت که این راه حل باید اخرین راه حل تلقی شده و وقتی در پیش گرفته شود که راه حل های دیگر,کارساز و جوابگوی نیاز ها نباشد.
به هر حال,بهسازی ممکن است حاشیه ایمنی را بیشتر کند و یا سرعت بروز نارسایی ها را تقلیل دهد و یا هر دو اثر را تواما داشته باشد.
بهسازی ساختمان های اسیب دیده از زلزله نیز مانند بهسازی هر سازه دیگری که به هر علت فروپایگی پیدا کرده است,از این چهارچوب خارج نیست.در مورد ساختمان های اسیب دیده از زلزله ,هرچند که زلزله علت اصلی بروز خرابی هاست ,ولی با توجه به اینکه سایر عوامل ,نظیر مسائل اجرایی,سیستم سازه ای و غیره هم میتوانند اثر تعیین کننده در میزان خرابیها و گستره بهسازی مورد نیاز داشته باشند,رعایت تمام مراحل فوق با شدت و ضعف متفاوت الزامی است.
یاداوری این نکته ضروری است که ایمن سازی ساختمان های موجود در مقابل زلزله و بهسازی ساختمان های اسیب دیده وجوه مشترک بسیار دارند و درواقع ایمن سازی سازه های موجود ,بهسازی ساختمان هایی است که فرو پایگی پیدا نکرده اند در صورتی که در بهسازی ساختمانهای اسیب دیده باید فروپایگی ناشی از اسیب های زلزله را هم منظور داشت.
علاوه بر انچه در مورد بهسازی به طور اعم گفته شد,در بهسازی سازه های اسیب دیده از زلزله باید به چند نکته زیر نیز توجه داشت:
تخریب کامل و بازسازی معمولا به زمانی بیشتر از بهسازی نیاز دارد.
تخریب هر جزء کوچک از بنا مستلزم جمع اوری,حمل و انبار کردن موادحاصل از تخریب و بازسازی ان جزءبا مصالح جانشین است .این کار نیاز به مصالح,ابزار کار,تجهیزات وماشین الات,نیروی انسانی ازرده های مختلف مهارت,و امکانات دیگر دارد که از سوئی مورد درخواست تمام منطقه زلزله زده و از سوی دیگر محدودند و درنتیجه دسترسی به انها پس از بروز زلزله از مواقع دیگر مشکل تر است.
با توجه به محدودیتهای فوق ,پس از حدوث زلزله نباید بدون بررسی همه جانبه ,به تخریب هر دیوار ترک خورده ,هر سازه ی اسیب دیده و به طور کلی هر انچه پس از زلزله ,علی رغم اسیب های وارد سرپا مانده است,مبادرت کرد,بلکه باید تخریب را به بناها و اجزای انها که در وضع خطرناک وناامن دارند و با صرف وقت و هزینه معقول,قابل بهسازی نیستند محدود نمود.
